NA AUTYZM SIĘ NIE CHORUJE, AUTYZM SIĘ MA.

I. Co to jest autyzm/ spektrum autyzmu? 

Autyzm, lub spektrum autyzmu, charakteryzuje się trudnościami w relacjach z ludźmi, komunikacji oraz powtarzalnymi i streotypowymi zachowaniami. Autyzm nie jest chorobą, ale zaburzeniem rozwoju to znaczy, że cała ścieżka rozwoju osoby autystycznej jest inna od standardowej. Mówiąc innymi słowami: autyzm oznacza, że mózg pracuje w niestandardowy sposób. Autyzm rozumiemy jako spektrum. Oznacza to, że autyzm jest trochę inny dla każdej osoby. Osoby z diagnozami ze spektrum autyzmu mają bardzo różne nasilenie zachowań i cech wynikających z autyzmu. Autyzm diagnozuje się u około 1 na 100 dzieci w Europie. Pierwsze objawy widoczne są zwykle przed 3 rokiem życia.

To zjawisko o bardzo szerokim zakresie i wielu odcieniach, stanowiące wachlarz zróżnicowanych cech, zachowań i objawów. Zdolności i potrzeby osób w spektrum autyzmu są różne i mogą ewoluować w czasie. Podczas gdy niektórzy mogą żyć samodzielnie, inni mogą wymagać wsparcia przez całe życie. Dlatego tak ważna jest potrzeba uwzględnienia złożoności, różnorodności i indywidualności osób w spektrum autyzmu.

II. Przykłady objawów autyzmu:

Objawy autyzmu w zakresie interakcji społecznych to m. in:

• dziecko nie wskazuje palcem, żeby pokazać, że coś je interesuje
• dziecko nie patrzy na przedmioty, które wskazuje rodzic
• małe zainteresowane ludźmi lub brak świadomości ich obecności
• trudności w inicjowaniu kontaktu, angażowaniu się w zabawy w grupie, zdobywaniu przyjaciół
• brak wchodzenia w role i udawania w zabawie (tzw. zabawa „na niby”)
• brak naśladowania
• trudności w rozumieniu uczuć lub mówieniu o uczuciach
• brak dzielenia się się osiągnięciami lub zainteresowaniami np. zabawkami, rysunkami

Objawy autyzmu w zakresie komunikacji to m. in:

• opóźniony rozwój mowy
• unikanie kontaktu wzrokowego
• mimika twarzy jest niedostosowana do wypowiedzi
• trudności z odczytywaniem mimiki twarzy, tonu głosu, gestów rozmówcy
• nietypowyy ton głosu lub nietypowy rytm mowy np. wymawianie każdego zdania jak pytania
• powtarzanie słów lub zdań tzw. echolalia np. w odpowiedzi na pytanie, powtarza je, zamiast udzielenia odpowiedzi
• wypowiedzi mogą sprawiać wrażenie nieadekwatnych do sytuacji
• trudność w komunikowaniu potrzeb lub pragnień
• branie wypowiedzi zbyt dosłownie – nie rozumienie poczucia humoru, ironii, metafor

Objawy autyzmu w zakresie usztywnionych zachowań to m. in:

• przywiązanie do rutyny np. dziecko nalega na chodzenie dokładnie tą samą drogą do szkoły lub jedzenie na tym samym talerzu
• trudności z adaptacją do zmian w planie lub w środowisku np. przemeblowanie, zmiana godziny wyjścia do szkoły
• nietypowe przywiązanie do zabawek lub obiektów tj. klucze, włączniki światła, nitki
• zainteresowanie wąską dziedziną wiedzy np. rozkłady jazdy tramwaju, dinozaury, liczby, odkurzacze określonej marki
• spędzanie dużej ilości czasu na układaniu zabawek w specyficzny sposób, obserwowaniu poruszających się przedmiotów (np. wentylator, pralka), koncentrowanie się na specyficznej części przedmiotu (np. kółko od auta)
• wielokrotne powtarzanie ruchów tj. trzepotanie rękami na wysokości oczu, kręcenie się wokół własnej osi – tzw. stereotypie ruchowe lub autostymulacje

Osoby w spektrum autyzmu mogą odczuwać zwykłe bodźce jako mało intensywne (nie czuje uścisku dłoni) albo zbyt intensywne (uścisk dłoni czuje tak silnie jak poparzenie). Problemy z nadwrażliwymi zmysłami albo zbyt małym odczuwaniem przez zmysły mogą być bardzo dotkliwe. Część dorosłych osób z autyzmem mówi np. o tym, że kiedy patrzą drugiej osobie w oczy, to jest to dla nich przykre doświadczenie dyskomfortu lub nawet bólu. Niektórzy przebywając w tłocznym pomieszczeniu pełnym głośnych dźwięków opisują uczucie paniki i przeładowania bodźcami.

W społeczeństwie funkcjonuje wiele często niesprawiedliwych osądów osób w spektrum autyzmu, co spowodowane jest poprzez rozprzestrzenianie mitów o tym zaburzeniu, np.:

• osoby z autyzmem są odizolowane i nie lubią ludzi
• osoby z autyzmem nie okazują uczuć
• Osoby z autyzmem są smutne
• autyzm jest winą rodziców
• autyzm oznacza genialne umiejętności

Osoby w spektrum autyzmu mogą normalnie funkcjonować w społeczeństwie, mieć swoje rodziny, wykonywać pracę zawodową, rozwijać swoje talenty. Myślę, że nikomu nie trzeba przedstawiać tych postaci:

• Lionel Messi (piłkarz)
• Wolfgang Amadeusz Mozart (kompozytor)
• Alfred Hitchcock (reżyser i producent filmowy)
• Albert Einstein (noblista w dziedzinie fizyki)
• Daryl Hannah (aktorka)
• Anthony Hopkins (aktor)
• Susan Boyle (piosenkarka)
• Hans Christian Andersen (bajkopisarz)

III. Zespół Aspergera

Zespół Aspergera (ZA), Asperger’s Syndrome (AS),  jest specyficznym rodzajem Całościowego Zaburzenia Rozwojowego mieszczącego się w spektrum autystycznym (Autism Spectrum Disorder-ASD). Zespołem Aspergera określa się zaburzenie rozwoju umysłowego objawiające się trudnościami w kontaktach z otoczeniem. Osoby chore nie posiadają specyficznych (w przeciwieństwie do osób zdrowych) umiejętności, np. akceptowania zmian. Cechą szczególną Zespołu Aspergera, jest obsesyjne zainteresowanie i fascynacja określoną tematyką.

Zespół Aspergera sprawia, że u osób chorych rozwijają się inne, niespecyficzne, rozwinięte umiejętności np.:

• ponadprzeciętna pamięć wzrokowa;
• niezwykła pamięć długotrwała;
• wysokorozwinięta pamięć robocza czyli zdolność utrzymywania informacji w stanie bezpośredniej dostępności podczas rozwiązywania problemu z jednoczesną skłonnością do szybkiego zapominania myśli; 
• szczegółowa wiedza z danej dziedziny np. historii czy geografii.

IV. Zespół Aspergera a autyzm...

Z racji, iż Zespół Aspergera mieści się w spektrum autystycznym, zauważa się wiele cech wspólnych między tymi dwoma odrębnymi jednostkami chorobowymi.

W ogólnym zestawieniu pięciu wybranych cech zaburzeń, zauważa się różnice między autyzmem a zespołem Aspergera:

• autyzm:
• znaczne opóźnienie rozwoju poznawczego;
• zainteresowanie przedmiotami lub częściami przedmiotów;
• zaburzone funkcje językowe;
• (pozorna) izolacja przed otoczeniem (nie w każdym przypadku);
• prawidłowa sprawność motoryczna;

• zespół Aspergera:
• rozwój poznawczy w normie;
• obsesyjne zainteresowanie daną dziedziną nauki;
• funkcje językowe w normie;
• chęć nawiązywania kontaktów z otoczeniem ale nieumiejętnie;
• słaba koordynacja motoryczna.

 V. Jak pomóc osobie autystycznej?

• Używaj prostych zwrotów
• Mów bezpośrednio do osoby.
• Nie stosuj ironii, sarkazmu.
• Uprzedzaj o zmianach.
• W kontakcie bądź cierpliwy.
• Spróbuj zrozumieć.
• Zachowaj poczucie humoru.
• Pamiętaj -każdy jest inny!

W Internecie można znaleźć bardzo dużo interesujących materiałów szczegółowo omawiających zjawisko funkcjonowania ludzi w spektrum autyzmu. My skorzystaliśmy z :

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/swiatowy-dzien-swiadomosci-autyzmu-2-kwietnia

https://polskiautyzm.pl/autyzm/

https://www.damian.pl/zdrowie-psychiczne/zespol-aspergera/