Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka

10 grudnia to wyjątkowa data – Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1948 roku w rocznicę podpisania Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Przypomina nam o fundamentalnych wartościach, takich jak wolność, równość i szacunek dla każdego człowieka niezależnie od płci, pochodzenia, statusu społecznego, religii, majątku, rasy, poglądów czy języka. 

Od Powszechnej Deklaracji rozpoczęło się budowanie międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka. Była to pierwsza próba spisania wspólnych praw i wolności przez ludzi z różnych kultur. Przez ostatnie 60 lat na bazie Deklaracji powstały dziesiątki konwencji (czyli dokumentów wiążących) o zasięgu globalnym lub regionalnym i różnym zakresie tematycznym. Powstał zestaw konwencji ONZ (najwięcej krajów przystąpiło do Konwencji Praw Dziecka), a także kilka systemów regionalnych, z których najlepiej rozwinięty jest istniejący w Europie. Na straży Europejskiej Konwencji Praw Człowieka stoi międzynarodowy trybunał z siedzibą w Strasbourgu, do którego może odwołać się każdy mieszkaniec i każda mieszkanka Europy (poza mieszkańcami Białorusi i Kosowa), jeżeli możliwości dochodzenia swoich praw we własnym kraju okażą się nieskuteczne. Niezbędnym elementem systemu ochrony praw człowieka, poza międzynarodowymi dokumentami, trybunałami i komitetami są organizacje pozarządowe. Zarówno te globalne – jak Amnesty International, jak i krajowe – jak Helsińska Fundacja Praw Człowieka, ale także mniejsze, mniej znane – lokalne. To one sprawiają, że prawa człowieka są żywą ideą, a ci, których prawa zostały złamane, mają się do kogo zwrócić – aby nagłośnić ich sprawę i znaleźć sprawiedliwość. Takim obrońcą może zostać każda i każdy z nas. (cytat)

W tym roku obchody Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka odbywają się pod hasłem „Nasze prawa, nasza przyszłość, już teraz”. Motto tegorocznych obchodów przypomina nam, że ochrona praw człowieka zaczyna się od małych kroków, które podejmujemy na co dzień w naszych społecznościach. Wszyscy wpływamy na otaczającą nas rzeczywistość np. poprzez kontrolę treści, które publikujemy w mediach społecznościowych, korygowanie błędnych informacji, ochronę prywatności dzieci, zgłaszanie naruszeń do odpowiednich organów czy przeciwdziałanie dezinformacji. 

W edukacji to ważny dzień w kształtowaniu wartości i postaw młodego pokolenia.  Kształcenie w zakresie praw człowieka w szkole odbywa się dwutorowo: podczas lekcji w ramach realizacji programu nauczania oraz poprzez realizację projektów edukacyjnych we współpracy najczęściej z organizacjami pozarządowymi. To także dzień, by w szkołach szczególnie podkreślić, że prawa dziecka to prawa człowieka i wynikają z godności i niepowtarzalności dziecka jako jednostki ludzkiej. Wydzielenie kategorii praw dziecka spośród praw człowieka wynika przede wszystkim z faktu, iż dzieci winny być otoczone szczególną troską i specjalną ochroną, na co zwrócili uwagę polscy rządzący wprowadzając "ustawę Kamilkową".  "Edukacja w zakresie praw człowieka – edukacja na rzecz praw człowieka, to nie tylko nauczanie o tym, czym są prawa człowieka, to przede wszystkim kreowanie rzeczywistości, w której te prawa będą respektowane i każdy człowiek będzie uczciwie traktowany, to kształtowanie postaw odpowiedzialności i szacunku oraz poszanowanie takich wartości jak sprawiedliwość, wolność, równość. To wychowywanie młodego człowieka w duchu demokracji, człowieka, który będzie szanował wolę większości, a jednocześnie dostrzegał i szanował tych, którzy są w mniejszości, są słabsi. Właśnie w ochronie tych słabszych zawiera się przecież cały sens praw człowieka. Prawa człowieka obejmują także ochroną osoby należące do różnych społecznych grup mniejszościowych narażonych na dyskryminację." (Izabela Podsiadło-Dacewicz koordynatorka projektu, WCIES).

Śmiem twierdzić, że we wszystkich szkołach odbywały się różnorodne działania podejmujące tematykę praw człowieka. Zapewne na holach i salach pojawiły się gazetki tematyczne, rozdawano ulotki informacyjne, a może odbyły się również akademie, na godzinach z wychowawcą omówiono katalog praw i ucznowie i uczennice obejrzeli ciekawe filmy. Być może część z placówek oświatowych włączyła się w Maraton pisania listów Amnesty International. W tym czasie miliony ludzi na całym świecie wysyła listy w obronie kilku konkretnych osób.

Gdyby jednak zabrakło pomysłów- oto kilka propozycji:

Film edukacyjny  "Prawa człowieka"

Film edukacyjny "Prawa człowieka.Historia i współczesność"

Scenariusze zajęć (UM Warszawy)  "Prawa człowieka w szkole"

Przewodnik dla nauczycieli (UMWarszawy)"Edukacja o prawach człowieka"

Prezentacja uczniowska "Kraje, w których łamane są prawa człowieka"

W zakładce Filmoteka można znaleźć także kilka interesujących pozycji filmowych poruszających rónorodne przykłady łamania praw człowieka.