„Bezpieczny Senior w sieci. Jak rozpoznać oszustwa i się przed nimi zabezpieczyć?”
Niedawno Aneta Korycińska, użytkownikom Instagrama znana jako #babaodpolskiego, zwróciła uwagę na niepokojące zjawiska występujące w sieci. Przedstawiła przykład postów generowanych przez „konta fejkowe” (profile, które nie należą do prawdziwych osób, a są zakładane w celu oszustwa, dezinformacji lub anonimowego działania w sieci) lub sztuczną inteligencję, które działając na emocjach odbiorcy poprzez poruszający opis, intrygujące zdjęcie, zachęca do „polubienia” lub kliknięcia w załączony link. Niestety wielokrotnie nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak wiele niebezpieczeństw czyha na nas po kliknięciu w niewinnie wyglądający obrazek czy link teoretycznie przekierowujący nas na stronę z dalszym ciągiem historii. Często owe historie są wręcz niedorzeczne, nierealne, takie, które nigdy nie miały by możliwości się zadziać. A jednak samo kliknięcie powoduje, że często roboty np. Facebooka mają już dostęp do naszego profilu. Poszerza się grono „fanów”, profil publikuje nowe artykuły (posty), pojawiają się wciąż nowe treści szerzące dezinformację. A dodatkowo mogą zawierać ukryte kody umożliwiające przejęcie konta użytkownika. Niestety częstym problemem są w tej chwili trudności w odróżnieniu zdjęcia prawdziwego od tego wygenerowanego przez AI. Na co warto zwrócić uwagę Seniorom przy ocenie autentyczności zdjęcia? Zdjęcia tworzone przez AI mają za zadanie żerować na nostalgii, samotności, smutku czy religii. Dlatego częstym elementem takiego obrazu są: chleb, tort, ciastka, dziecko. Post natomiast zawiera treść np. „mam 99 lat, ale nikt nie chce złożyć mi życzeń”, „doceń to”, „pogratuluj mi”, „poczęstuj się moim tortem” itd. Pani Aneta na swoim profilu przedstawiła wiele ciekawych przykładów fake newsów i obrazó stworzonyc przez roboty. Oczywiście nie możemy teraz popaść ze skrajności w skrajność. Nie wszystkie publikowane zdjęcia takiej treści są fałszywe i chcą nas oszukać:) Jednakż powinniśmy być czujni. Podejrzewam, że wielu z nas mogłoby dać się na nie nabrać, a co dopiero Seniorzy? Tylko pytanie: po co to się robi? Odpowiedzi jest wiele. Dla żartów, dla „sławy”, gdy konto uzbiera dużą liczbę obserwatorów, może zostać sprzedane, a nowy właściciel może wykorzystać je do rozpowszechniania innych treści wprowadzających chaos informacyjny. To także niestety działanie przypominające oszustwa „na wnuczka”, czy „na policjanta”, gdzie może dojść do przejęcia konta społecznościowego, zainfekowania komputera czy telefonu.
Dlatego, żeby nasi seniorzy byli bezpieczni w sieci, potrzebna jest ciągła rozmowa. A czas Świąt temu sprzyja.
Oszustwa internetowe – Jak się przed nimi chronić?
Seniorzy są jednym z głównych celów dla oszustów internetowych, którzy wykorzystują różnorodne metody, by wyłudzić pieniądze lub dane osobowe. Popularne oszustwa, na które warto zwrócić uwagę, to:
- Fałszywe e-maile i SMS-y: Oszuści często podszywają się pod banki, instytucje rządowe czy popularne firmy. Wysyłają wiadomości z prośbą o podanie danych osobowych, numeru karty kredytowej czy hasła. Takie wiadomości mogą wyglądać bardzo wiarygodnie, dlatego warto zachować szczególną ostrożność i nie klikać w podejrzane linki. Pamiętaj, żadna instytucja nie poprosi o wrażliwe informacje za pośrednictwem e-maila lub SMS-a!
- Oszustwa związane z zakupami online: Zdarza się, że oszuści oferują produkty po bardzo atrakcyjnych cenach na fałszywych stronach internetowych. Po dokonaniu płatności, towar nigdy nie dociera, a pieniądze zostają wyłudzone. Zanim zdecydujesz się na zakupy online, zawsze sprawdź, czy strona jest wiarygodna i czy posiada odpowiednie zabezpieczenia (np. „https” w adresie).
- Telefoniczne oszustwa: Seniorzy często stają się ofiarami oszustów, którzy dzwonią i podają się za przedstawicieli banków lub służb rządowych, domagając się podania danych osobowych lub wykonania przelewów na „pilne” potrzeby. Takie telefony są zwykle próbą wyłudzenia pieniędzy. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do rozmowy, zawsze rozłącz się i skontaktuj z instytucją osobiście.
- Oszustwa inwestycyjne: Oszuści często oferują „wspaniałe okazje inwestycyjne”, które wydają się być pewnym sposobem na szybki zarobek. Należy być szczególnie ostrożnym wobec nieznanych ofert i zawsze sprawdzać wiarygodność takich propozycji. Nigdy nie inwestuj w coś, czego nie rozumiesz w pełni.
Sztuczna inteligencja (AI) – zagrożenia, o których należy wiedzieć
Sztuczna inteligencja to technologia, która w ostatnich latach zyskała na popularności. Choć AI ma ogromny potencjał, to także niesie ze sobą ryzyko nadużyć i zagrożeń, zwłaszcza dla osób, które nie są zaznajomione z jej działaniem. Oto niektóre z zagrożeń związanych z AI:
- Deepfake – fałszywe filmy i zdjęcia: Deepfake to technologia oparta na sztucznej inteligencji, która pozwala na tworzenie fałszywych materiałów wideo, w których osoba mówi lub robi coś, czego w rzeczywistości nie zrobiła. Oszuści mogą wykorzystać deepfake do podszywania się pod bliskich seniorów, by wyłudzić pieniądze lub dane. Zawsze bądź czujny, jeśli otrzymasz podejrzany materiał wideo, szczególnie jeśli pojawia się w nim prośba o pieniądze.
- Wykorzystywanie danych osobowych: AI może być wykorzystywana do zbierania i analizowania danych osobowych w sposób, który może naruszać prywatność. Oszuści mogą wykorzystać dane, które w nielegalny sposób pozyskali z sieci, do tworzenia fałszywych profili i manipulowania ludźmi. Dlatego ważne jest, aby dbać o swoje dane i nie udostępniać ich na stronach o wątpliwej reputacji.
- Manipulacja emocjonalna: Algorytmy sztucznej inteligencji mogą być wykorzystywane do manipulowania naszymi emocjami, np. poprzez reklamy czy spam, które są dostosowywane do naszych osobistych preferencji. Warto pamiętać, że AI może wpływać na nasze decyzje zakupowe lub życiowe w sposób, który nie zawsze będzie dla nas korzystny.
Jak się chronić przed niebezpieczeństwami w sieci?
Aby uniknąć oszustw internetowych i nadużyć związanych z technologią, warto przestrzegać kilku podstawowych zasad:
- Bądź czujny na podejrzane wiadomości: Jeśli otrzymasz e-mail, SMS lub telefon od nieznanej osoby, która prosi o dane osobowe, nigdy ich nie udostępniaj. Pamiętaj, że żadna instytucja nie poprosi cię o wrażliwe informacje w ten sposób.
- Zainstaluj oprogramowanie zabezpieczające: Używaj programu antywirusowego oraz zapory sieciowej, które pomogą chronić Twoje urządzenia przed atakami z sieci.
- Sprawdzaj wiarygodność stron internetowych: Zanim zdecydujesz się na zakupy online lub podasz swoje dane, upewnij się, że strona jest bezpieczna i ma dobre opinie. Zwróć uwagę na adres strony – prawdziwa strona powinna zaczynać się od „https://”.
- Używaj silnych haseł: Stosuj trudne do odgadnięcia hasła i zmieniaj je regularnie. Unikaj używania tych samych haseł do różnych kont.
- Korzystaj z pomocy bliskich osób: Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące nowoczesnych technologii lub jakiejkolwiek sytuacji w Internecie, poproś o pomoc dzieci, wnuków lub znajomych, którzy znają się na tym temacie.
- Bądź ostrożny w mediach społecznościowych: Nie udostępniaj zbyt wielu prywatnych informacji w Internecie. Uważaj, jakie dane publikujesz, aby uniknąć ich nieautoryzowanego wykorzystania.
Zagrożenia związane z korzystaniem z sieci są realne, ale przy zachowaniu odpowiedniej ostrożności można się przed nimi skutecznie chronić. Seniorzy, choć mogą nie być tak zaznajomieni z nowoczesnymi technologiami, mają pełne prawo do korzystania z dobrodziejstw Internetu, pod warunkiem, że będą świadomi ryzyka i podejmą odpowiednie środki ostrożności. Warto edukować się w tym zakresie, aby cieszyć się bezpieczeństwem w wirtualnym świecie.